DISCUSSIE: mag iedereen gerechten uit andere culturen maken?

Een paar maanden geleden ging een nieuwe rotizaak open in Rotterdam. Er werd veel over gesproken en niet altijd positief. Wie durfde er te gaan eten? Wie had er al gegeten en vond het niets? Wie had er al gegeten en ging er weer terug? De reden dat mensen het zo veel hadden over Rottiedam, zoals het restaurant heet, was omdat er iets ‘anders’ was aan de eigenaar. Die is namelijk Turks. Je leest het goed, een Turkse Nederlander die Surinaamse roti verkoopt!

Mijn eerste gedachte was, oh wat leuk! Maar de belangrijkste vraag is natuurlijk: zou ik er gaan eten? Mijn antwoord daarop is… Tromgeroffel… JA! Want hij is ‘in de leer’ gegaan bij Hindoestaanse vrouwen. Aan de andere kant, ik heb ook wel eens een roti gegeten bij een Surinaamse eettent die echt niet lekker was. Is het dan een kwestie van smaken verschillen? Of weet niet iedereen Surinaamse gerechten klaar te maken? En mag een niet-Surinamer eigenlijk wel Surinaamse gerechten maken? Of krijg je dan per definitie iets dat smaakt en eruit ziet als de Wereldgerechten van Knorr (lees: een slap aftreksel)?

Ik was er voor mezelf niet uit, tot ik een paar weken geleden The Sporkful ontdekte. Dat is een podcast (online audioserie) die gaat over alles wat met voedsel te maken heeft. Dan Pashman (de maker) bedacht twee series die zeker de moeite waard zijn om te beluisteren. Ze gaan namelijk precies over wie welke gerechten mag klaarmaken. En of eten en het bereiden daarvan cultureel bepaald zijn. De eerste serie heet ‘Other People’s Food‘ en bestaat uit vijf delen. De tweede serie ‘Who is This Restaurant For‘ onderzoekt in vier podcasts wat de link is tussen afkomst, cultuur en eten. Hieronder kan je ze per aflevering beluisteren, met een korte uitleg erbij per uitzending.

Other People's Food deel 1: White Chef, Mexican Food

De eerste aflevering van Other People’s Food gaat precies over het voorbeeld waarmee ik mijn verhaal begon: mag je als kok, als je niet bent opgegroeid met bepaalde gerechten, die wel bereiden en verkopen aan anderen? Denk aan de Turk die roti maakt of een witte Amerikaan die Mexicaans kookt?

En is het geoorloofd om als kok een gerecht te ‘upgraden’? Tv-kok Jamie Oliver kreeg er pas geleden flink van langs van Spanjaarden omdat hij ‘paella’ had gemaakt. Hij voegde chorizo toe aan de bekende rijstschotel. En dat was net zo ‘onvergeeflijk’ als wanneer iemand bijvoorbeeld Surinaamse bami met warme vis zou maken. En die persoon ook nog eens niet Surinaams is.

Met andere woorden: waar eindigt inspiratie en waar begint schaamteloos overnemen en doen alsof jij het bedacht hebt?

Other People’s Food deel 2: What’s ‘Poor People’s Food?’

In dit deel van Other People’s Food wordt dieper ingegaan op waarom sommige keukens gezien worden als goedkoop en sommige als luxe/chique. Waarom willen we maar weinig betalen voor Chinees eten, maar tellen we makkelijk het dubbele neer voor Japans?

Ook vertelt een Afro-Amerikaanse kookboekenschrijfster waarom ze vroeger neerkeek op soulfood, dat ze zelfs ‘slavenvoedsel’ noemde. Verder deelt ze met de luisteraars waarom ze geen kip of watermeloen eet tijdens een zakendiner.

Other People’s Food deel 3: The Order That Changed The World

In het gesegregeerde Amerika van de jaren ’60 waren vier Afro-Amerikaanse studenten in North-Carolina het zat om niet bediend te worden in lunchrooms. Op 1 februari 1960 deden de studenten daarom iets bijzonders: ze namen plaats in een lunchroom in Greensboro en weigerden op te staan. Ze bleven zitten tot de tent ’s avonds dicht ging en keerden de volgende dag weer terug voor een nieuw vreedzaam protest. Na vier dagen was het aantal ‘demonstranten’ bij die lunchroom opgelopen tot 300 en uiteindelijk ontstonden er protesten in 55 andere steden. Een half jaar later werd die lunchroom in Greensboro een plek waar iedereen terecht kon, welke kleur je ook had.

In deel 3 van Other People’s Food blikt Dan Pashman met een van die studenten, Joseph McNeil, terug op die bijzondere tijd. Hoe was het om daar voor het eerst iets te bestellen, wetende dat dat eindelijk kon?

Other People’s Food deel 4: Rosie Perez ≠ Rice And Beans

Rosie Perez is een Amerikaanse actrice met Puerto Ricaanse roots. Zij windt zich er in deel 4 van Other People’s Food over op dat mensen haar steeds vragen of ze ‘nog steeds rijst met bonen eet’. Vergelijk het maar met aan elke Surinamer vragen of ‘ie gisteren roti heeft gegeten met een Fernandes erbij. #cliché Rosie deelt haar ervaringen over de strenge nonnen in het klooster waar ze als kind opgroeide. Die dwongen haar zo min mogelijk Puerto Ricaans te zijn, dus ook Puerto Ricaans eten af te zweren.

Other People’s Food deel 5: Your Mom’s Crappy Casserole

De vijfde en laatste aflevering van Other People’s Food is deels een terugblik op de eerdere afleveringen. Met artiest Ashok Kondabolu en comedian Michelle Buteau praat Dan Pashman verder over de vooroordelen die mensen hebben over eten van bepaalde culturen/keukens en of iedereen gerechten uit andere keukens mag maken. Ashok vertelt ook hoe hij als kind gepest werd door klasgenootjes die vonden dat hij ‘naar curry rook’. En hij wordt boos als witte mensen nu Zuid-Indiase gerechten ‘verbeteren’. Hoe hij die mensen wil toespreken hoor je in dit deel.

Michelle stoort zich eraan dat men ervan uit gaat dat ze een expert is op het gebied van Caribisch eten, omdat ze Jamaicaans en Haïtiaans is. Waarom ze zichzelf niet zo ziet, hoor je hieronder.

Who Is This Restaurant For? deel 1: Us vs. Them

Er was bij de start van de Amsterdamse tent Waterkant (café met een Surinaamse sfeer) best wat ophef over de uitstraling van de plek. Deze recensie van een bezoeker beschrijft precies wat het probleem is. Als je pretendeert dat je een tent met Surinaamse sfeer bent, richt je je met die boodschap dan op mensen van die afkomst of stoot je die juist af?

Het eerste deel van de podcast serie Who Is This Restaurant For? behandelt dit thema. Maker Dan Pashman gaat langs bij drie verschillende horeca-gelegenheden om te vragen wie hun doelgroep is en of ze uitstralen dat iedereen welkom is.

Who Is This Restaurant For? deel 2: Looking The Part

Wil jij als je Surinaams gaat eten dat iedereen die er werkt er ook Surinaams is? Mag je sushi ook gemaakt en geserveerd worden door een Chinees in plaats van een Japanner? In de tweede aflevering van Who Is This Restaurant For? wordt uitgediept hoe je beoordeelt of je ergens gaat eten als je let op de medewerkers en de andere gasten. Een Marokkaans restaurant waar geen Marokkaanse mensen eten, bijvoorbeeld: wel of niet doen? En toch die roti proberen van de Turkse eigenaar van Rottiedam?

En hoe voelt het voor mensen die in zo’n restaurant werken, maar niet van die cultuur/keuken zijn? De Chinees-Amerikaanse artiest Ken Lin vertelt in deze podcast hoe hij ooit solliciteerde naar een baan in een sushi-restaurant omdat hij dacht dat hij meer kans maakte met zijn ‘Aziatische’ uiterlijk. Toen hij daar werkte, vond hij het erg ongemakkelijk om zijn uniform, een soort kimono, aan te trekken. Waarom hij zich daar niet prettig bij voelde, hoor je hieronder, net als het verhaal van de Indiaas-Amerikaanse Kal Gullapalli die zijn baan op Wall Street opzegde om een Italiaanse slagerij in een voornamelijk Italiaans-Amerikaanse buurt over te nemen.

Who Is This Restaurant For? deel 3

In deel 3 van Who Is This Restaurant For? praat Dan samen met drie restauranteigenaren verder over de manier waarop zij hun klanten aanspreken door middel van de menukaart, het personeel en het interieur. Amanda Cohen heeft een vegetarisch restaurant en kiest bewust voor een humoristische benadering omdat aan vegetarisme vaak een serieus imago kleeft. Sohui Kim wil dat juist Koreanen bij haar komen eten. En Hasan Diab spreekt de Arabische en Joodse klanten van zijn Midden-Oosten zaak op een andere manier aan.

Who Is This Restaurant For? deel 4: Why Comic W. Kamau Bell Doesn’t Wear Hoodies To Restaurants

Comedian W. Kamau Bell vertelt in het laatste deel van deze serie met welke vooroordelen hij te maken heeft als hij als zwarte man uit eten gaat.  Hij beschrijft een ontmenselijkend incident met zijn (witte) vrouw in een café en het gevoel dat hij krijgt als hij een restaurant binnen stapt waar hij qua kleur in de minderheid is.