Met kookboek Happy & Healthy @ Home kook je Surinaams en macrobiotisch

Happy & Healthy @ Home is de naam van het kookboek dat vader Roy (64) en dochter Shanti Silos (38) in samenwerking met Monique Cambridge (54) hebben gemaakt. De recepten erin zijn een combinatie van de Surinaamse keuken en de macrobiotische voedingsleer. Eind oktober 2017 zou het boek in Nederland verschijnen en de maand erna in Suriname, maar door onvoorziene omstandigheden, is die publicatiedatum uitgesteld.

Een van de recepten in Happy & Healthy @ Home, vind je ook terug op This Girl Can Cook, maar ik was ook benieuwd naar de andere recepten die Surinaamse gerechten en macrobiotiek verenigen (klik hier voor hun vegan bojo recept). Daarom vertelden Roy en Shanti me via Skype waarom ze het boek wilden maken en wat macrobiotiek is. Shanti: “Veel mensen willen niet gezond eten, omdat ze denken dat het niet lekker is. Wij laten zien dat gezond en lekker heel goed samengaan.”

Roy is begin 2017 voorgoed terug gegaan naar Suriname, waar hij verbonden is aan de Anton de Kom Universiteit en zijn concepten doceert die ‘draaien om investeren in people en planet, die resulteren in pleasure en profit gericht op het elimineren van armoede en het realiseren van voorspoed.’ Shanti woont in Nederland en begeleidt individuen en teams om te transformeren naar wie ze daadwerkelijk zijn en helpt ze hun potentieel waar te maken. Dit doet ze met een team van facilitators en inspirators via haar coachorganisatie LightWorks. Daarnaast is ze filmmaker en schrijfster.

Wat is macrobiotiek precies?
Roy: “Het betekent letterlijk ‘groot leven’ en is een leer die is ontwikkeld door George Ohsawa. Dat was een Japanner die ziek was en zelf ging experimenteren met allerlei natuurlijke producten. Hij belandde bij zenboeddhisten, die uitgaan van yin en yang en hij bestudeerde in India ook Ayurvedische voeding. Door dat uit te proberen, genas hij van zijn ziekte en begon hij een beweging in met name Japan die daar snel groeide in de jaren ‘50 en ‘60. Pas in jaren ‘70 bereikte macrobiotiek Europa. Het ‘grote leven’ is te realiseren door voeding, maar ook mentaal door bijvoorbeeld shiatsu massage en meditatie. Wat eten betreft, gaat macrobiotiek uit van 5 componenten die op je bord moeten liggen: granen, groenten, pickles, eiwitten en zeewier. Het is eigenlijk de balans tussen yin en yang en wat je eet. Je hebt bijvoorbeeld yin en yang organen. Stel, er is iets met een yang orgaan, dan moet je yin eten om alles weer in balans te krijgen.”
Shanti: “Yin groenten en fruit zijn veelal rond, kool is daar een voorbeeld van. Buiten voeding staat yin in het algemeen ook voor het vrouwelijke en yang voor het mannelijke.”

Hoe zijn jullie in aanraking gekomen met macrobiotiek?
Shanti: “Als klein kind had ik extreem veel last van eczeem, maar de zwaarste hormoonzalf hielp niet meer. Doktoren wilden me bestralen, maar dat ging mijn ouders te ver, dus zijn ze een zoektocht begonnen naar alternatieven.”
Roy: “We waren ten einde raad en via via kwamen we in contact met een voedingsadviseur uit Antwerpen die mensen van allerlei ziektes afhielp. Na een paar weken wachten, konden we daar terecht met Shanti. We zijn gewoon gaan experimenteren met 6 A4’tjes op de koelkast met weekmenu’s en schrokken van het effect dat voedsel niet alleen op Shanti, maar ook op ons had. Zij had geen jeuk meer, de menstruatiepijn van mijn vrouw verdween, de kale plek op mijn hoofd verdween want mijn haar begon weer te groeien, Shanti kwam aan en wij vielen allemaal af; ik wist niet wat ik meemaakte. Na een eerste ‘detoxperiode’ van anderhalf jaar ben ik toch gaan experimenteren met het combineren van de macrobiotische voedingsleer met wat Surinaamse gerechten. Ik merkte toen dat Surinaams oervoedsel en macrobiotiek heel goed samen gaan, omdat ook onze voeding yin en yang is. Dingen als napi, zoete aardappel en Chinese tayer zijn gigantisch geneeskrachtig en yang. De bittere groenten zoals bita w’wiri zijn yin en ook supergezond.”

Hoe moeilijk was het destijds om radicaal anders te gaan eten?
Roy: “Dat was wel moeilijk, we moesten alle kasten leegtrekken en alle voeding in pakjes hebben we weggegooid. Daarna kwam alles uit de natuurvoedingswinkel en maakte ik al ons eten zelf. Het koken was veel intenser, maar wel prettig om te zien wat de effecten waren. En eigenlijk was dit ook het soort eten waarmee ik ben opgegroeid op Moengo. Mijn moeder kookte in kokosolie, veel aardvruchten en alles biologisch. Dat ik 40 jaar stressvol Nederland heb overleefd, komt door dat voedsel, dat weet ik zeker, haha!”

Is het moeilijk om macrobiotisch te eten buiten de deur, bijvoorbeeld op een (Surinaams) feestje?
Roy: Ik heb een streep getrokken: ik eet geen kip, rund en varken, maar af en toe wel vis. Op zo’n feest eet ik dan wel witte rijst, iets dat ik normaal nooit eet, een beetje groenten, pindasaus, wat kroepoek en dan is het ook prima. Mocht het eten zijn gemaakt van een vlees-extract of toch iets van vlees bevatten, dan doe ik achteraf een detox met kuzu (Japans bindmiddel van het zetmeel van de kuzuplant, OM) en umeboshi-concentraat (ingelegde en gedroogde Japanse pruimen, OM). Dat breekt alle gifstoffen weer af.”
Shanti: “Als ik bij iemand ga eten of naar een feestje ga, dan vraag ik of er vegetarisch eten is. Dat hoeft niet per se biologisch te zijn, maar ik vind het dan wel fijn om in ieder geval vleesvervangers te krijgen. Vroeger kreeg ik nog wel eens alleen aardappelen of rijst en groente als maaltijd. Ik ben geen konijn, haha! Mijn vrienden doen gelukkig altijd hun best, want zij vinden het ook leuk als ik gewoon mee kan eten. Vroeger was dat wat lastiger, maar tegenwoordig heeft iedereen wel een allergie of een ander eetpatroon, dus lijken mensen het makkelijker te vinden om rekening met mijn eetgewoontes te houden omdat ze dat meer gewend zijn. Ik vind het wel belangrijk om niet dogmatisch te zijn. Ik woon bijvoorbeeld tegenover lekkerste patatboer in Scheveningen, en ik koop af en toe ook een patatje waar ik dan intens van geniet. Weet je wat nog ongezonder is dan ongezond eten? Stress. Als het je stress oplevert om te bedenken hoe je gezond moet eten, dan kan je beter ongezond eten maar wel een leeg hoofd hebben. Ik wil niet zeggen dat voeding niet belangrijk is, maar geestelijke voeding is het allerbelangrijkst.”

“Surinaams oervoedsel en macrobiotiek gaan heel goed samen, omdat ook onze voeding yin en yang is.” - Roy

In samenwerking met Monique Cambridge willen jullie kookboek Happy & Healthy @ Home uitbrengen. Hoe is het idee daarvoor ontstaan?
Shanti: “Mijn vader kookte vroeger en dat was altijd lekker. Eten was bij ons altijd een feest voor de maag en misschien zelfs zalvend voor de ziel. Op gegeven moment besloot hij voorgoed terug te gaan naar Suriname. Ik kon er niets aan doen dat ‘ie weg ging, maar dat betekende ook dat hij niet meer voor mij en anderen zou koken. Ik wilde dus iets bedenken waardoor hij toch iets kon achterlaten voor iedereen die zijn eten zo lekker vindt. Daarom stelde ik aan hem voor om nog voor zijn vertrek in drie dagen een boek te maken. Drie maanden later waren we nog steeds niet klaar, want een kookboek maken bleek andere koek. We zouden het eigenlijk op 16 september uitbrengen tijdens mijn LICHTpuntjes Festival, maar het wordt eind oktober (helaas is de publicatiedatum tot nader order uitgesteld, OM). Ik ga het dan ook meenemen naar Suriname om het ook daar te lanceren. Op het LICHTpuntjes Festival kunnen mensen wel vast een voorproefje van het boek zien en proeven, want Monique Cambridge gaat dan een snack uit het boek maken.”
Roy: “Monique heb ik leren kennen via Shanti, ze deed altijd mee aan Shanti’s LICHTpuntjes festival. Monique is weg van koken, maar wist niets van macrobiotiek. Ik heb haar daar wat over geleerd en zij bracht weer haar maniertjes van koken mee uit Surinaamse hoek.”
Shanti: “Sommige recepten zijn van Monique en andere van Roy, maar ze passen heel goed bij elkaar en lopen naadloos in elkaar over. Monique heeft ook Nederlandse invloeden verwerkt in de recepten, dus het is een heel mooie combinatie geworden.”

Wat voor recepten vind je terug in het boek Happy & Healthy @ Home?
Roy: “Happy & Healthy @ Home is in eerste instantie geschreven voor Nederlanders en Nederlandse Surinamers die het leuk vinden om te experimenteren met een gezonde keuken waarbij ze hun eigen ingrediënten herkennen. Daarom gebruiken we groenten en Surinaamse producten die in Nederland verkrijgbaar zijn, gecombineerd met macrobiotische ingrediënten. Neem bijvoorbeeld een recept voor gevulde oker, wat yin is omdat het boven de grond groeit. De okers hebben we gevuld met geprakte aardappel die onder de grond groeit en yang is. Zo heeft het gerecht een mooie balans.”
Shanti: “Wat ik zelf heel mooi vind, is dat de recepten suiker-, zout- en vetarm zijn en ook vegetarisch en vaak zelfs veganistisch zijn. Veel mensen willen niet gezond eten, omdat ze denken dat het niet lekker is. Wij laten met ons boek zien dat gezond en lekker heel goed samengaan. Daarnaast maken we duidelijk dat je voedsel ook kan gebruiken als preventie tegen ziektes, en dat het een heilzame werking heeft. Eten is geen vulling, maar voeding. Ook vind ik dat we dankbaar mogen zijn dat we in Nederland gezond kunnen eten, want niet iedereen op de wereld kan dat.”

“Ik wil mensen laten weten dat er alternatieven zijn die net zo lekker of lekkerder zijn én voedzamer.” - Shanti

Wat zouden jullie willen veranderen aan de Surinaamse keuken?
Roy: “Ik zou op grondstoffenniveau alle gewassen die we in Suriname hebben, zowel yin als yang, in kaart willen brengen. Dat mensen weten welke vitaminen en mineralen erin zitten. Als dat bekend is, wil ik binnen drie jaar een super gezonde Surinaamse keuken lanceren. Inmiddels is er genoeg techniek om dat soort dingen te meten en vast te leggen.”
Shanti: “Ik begreep van een dame dat het vroeger niet zo was, maar ik vind dat de Surinaamse keuken nu vooral veel zout, suiker, vet en veel vlees bevat. Ik zou niets willen veranderen, alleen mensen willen laten weten dat er alternatieven zijn die net zo lekker of lekkerder zijn én voedzamer. Suiker kan je bijvoorbeeld vervangen door diksap, rijstmout of gedroogd of gestoomd fruit. In plaats van zout kan je bijvoorbeeld shoyu of miso gebruiken. Verder zijn er zoveel vleesvervangers tegenwoordig die ook lekker zijn.”

Roy en Shanti’s favorieten:
Favo Surinaamse gerecht?
Roy: “ Teloh met terie met wat kousenband en pindasaus erbij. Ik rij er speciaal voor naar een warung Saramacca. Totaal niet macrobiotisch, maar ik detox erna dan gewoon en eet weer wat gezonder.”
Shanti: “Pom en dan het liefst mijn vaders of oma’s pom. Ik koos het vroeger altijd als verjaardagseten.”

Favo gezond eten?
Roy: “Geprakte zoete aardappelen met zuurkool en een beetje sesam- of kokosolie en zwarte peper. That’s it.”
Shanti: “Dat heb ik niet direct, want als ik gezond eet, geniet ik er altijd van. Ik zou alles willen noemen, maar om een voorbeeld te geven: gestoomde groenten vind ik heel lekker. Door ze te stomen, behouden ze hun smaak nog meer. Ik hou gewoon van de natuurlijke smaak van eten zonder toevoegingen en gezond eten heeft dat.”

Favo guilty pleasure?
Roy: “Ik kom weer terug op die teloh met terie van die warung. Ik blijf daar dan niet binnen zitten met alle andere mensen, maar trek me terug onder een amandelboom en kijk uit op de Saramacca-rivier. Even een zen-momentje.”
Shanti: “Patatje pinda. Is niets gezonds aan, maar ik geniet er wel van.”